آشنايي با نشانه هاي سلامت نوزاد موضوع مهمي است كه بايد به تمامي والدين آموزش داده شود. درصورتي‌كه شما با نشانه هاي سلامت نوزاد آشنا باشيد سريع‌تر متوجه مشكلات و بيماري‌ها شده و مي‌توانيد به‌موقع براي درمان اقدام نماييد. علاوه بر اين در صورتي كه نسبت به اين نشانه‌ها آگاهي داشته باشيد بسياري از نگراني‌هاي آن‌ها نيز كاهش پيدا مي‌كند زيرا متوجه خواهيد شد بسياري از مسائل نگران كننده براي شما مثل مشكلات مربوط به خواب نوزاد موضوعاتي بسيار ساده و حتي طبيعي هستند. به همين خاطر ما در اين مطلب راجع به نشانه هاي سلامت نوزاد صحبت خواهيم كرد.

نشانه هاي سلامت نوزاد

هر نوزادي بعد از تولد در بيمارستان، معاينه و مورد سنجش قرار مي‌گيرد. اين ارزيابي ها در نوبت هاي مختلف در ماه ها و سال هاي بعد نيز ادامه دارد. علاوه بر ارزيابي هايي كه توسط متخصصين صورت مي‌گيرد، شما بايد نسبت به نشانه هاي سلامت در كودك خود اطلاعات كافي داشته باشيد، تا در صورت مشاهده علائم نامتعارف براي درمان و اقدامات لازم به متخصص مراجعه نماييد.

نشانه هاي سلامت جسمي نوزاد

به‌طوركلي نشانه هاي سلامت نوزاد به دو دسته نشانه‌هاي سلامت جسمي و روحي تقسيم مي‌شوند. نشانه‌هاي سلامت جسمي به آن دسته از نشانه‌هايي گفته‌مي‌شود كه سلامت كاركرد اندام‌هاي بدن و نبودمشكلات فيزيولوژيكي را مورد توجه قرار مي‌دهد. در ادامه مهم‌ترين نشانه هاي سلامت جسمي نوزاد را با يكديگر بررسي خواهيم كرد.

تقاضاي تغذيه

درخواست تغذيه ساده‌ترين و پرتكرارترين نشانه‌اي است كه از سلامت نوزاد شما خبر مي‌دهد. نوزادان معمولاً در روزهاي اوليه پس از تولد دفعات بيشتري به تغذيه نياز دارند. اين مسئله به اين خاطر است كه توانايي مكيدن در آن‌ها ضعيف‌تر است و به همين دليل آن‌ها در هر وعده شير كمتري مي‌خورند. به‌تدريج و با قوي‌تر شدن توانايي مكيدن در نوزاد، آن‌ها در هر وعده شير بيشتري مي‌خورند و در نتيجه تعداد دفعات تقاضا براي تغذيه كاهش پيدا مي‌كند. از آنچه گفته‌شد نتيجه‌مي‌گيريم كه تقاضاي بيشتر كودكان براي تغذيه در سنين پايين‌تر و تقاضاي كمتر آن‌ها در سنين بيشتر، هردو نشانه سلامت نوزاد هستند. درصورتي‌كه احساس مي‌كنيد فرزندتان براي تغذيه تمايلي نشان نمي‌دهد بهتر است با يك متخصص دراين‌باره صحبت كنيد

خواب كافي از نشانه هاي جسمي سلامت نوزاد

به‌مرور و با بالاتر رفتن سن نوزاد خواب آن‌ها نظم بيشتري پيدا خواهد كرد. آن‌ها معمولاً در طول شب دفعات كمتري بيدار مي‌شوند و بي‌قراري نيز كاهش پيدا مي‌كند. اگر نوزاد شما همچنان مانند روزهاي اول تولد در خوابيدن با دشواري روبه‌رو است و خواب منظمي ندارد بهتر است دراين‌باره از يك متخصص كمك بگيريد.

دفع مناسب

فرزند شما در طول روز بين 8 تا 10 بار نياز به تعويض پوشك دارد. اين موضوع نشان‌دهنده آن است كه دستگاه گوارش نوزاد به‌خوبي كار مي‌كند. اگر احساس مي‌كنيد تعداد دفعات دفع در نوزاد شما كمتر از اين است يكي از نشانه‌ها آن است كه دست خود را روي شكم نوزاد قرار دهيد. در حالت طبيعي شكم نوزاد حالت بادكنكي و نرمي دارد اما يكي از نشانه‌هاي يبوست اين است كه شكم نوزاد سفت شده باشد.

بهتر است علاوه بر تعداد دفعات، به شكل مدفوع و ادرار نوزاد نيز توجه داشته باشيد. مدفوع كودك بايد به شكل جامد باشد. اگر احساس مي‌كنيد مدفوع بيش‌ازحد سفت است اين به آن معناست كه بدن نوزاد كم­ آب شده و اگر نوزاد دچار مدفوع آبكي يا اسهال شده باشد بهتر است با يك متخصص كودك مشورت نماييد. وجود خون يا هر ماده ديگر در مدفوع نوزاد موضوعي است كه بايد موردبررسي قرار بگيرد.

افزايش تدريجي قد و وزن

قد و وزن نوزاد به‌تدريج و با افزايش سن بيشتر خواهد شد. بهتر است قد و وزن او را مرتب اندازه‌گيري كرده و با جدول معيار مطابقت دهيد. البته بايد به اين نكته توجه داشته باشيد كه برخي كودكان آهنگ رشد سريع‌تر يا كندتري نسبت به ساير همسالان دارند و اين مسئله به‌تنهايي نمي‌تواند موضوع نگران‌كننده‌اي باشد. بااين‌حال بهتر است درصورتي‌كه راجع به اين موضوع نگراني داريد آن را با پزشك فرزندتان درميان بگذاريد. به‌طوركلي يك الگوي رو به رشد از اندازه قد و وزن نوزاد معرف نسبتاً دقيقي از سلامت وي خواهد بود.

الگوي رشدي مطابق با سن كودك

همه كودكان مي‌بايست در يك بازه زماني مشخص توانايي‌هاي خاصي را به دست آورند. براي مثال آن‌ها بايد بتوانند در يك‌سالگي راه بروند و يا در دوسالگي با كلمات و جملات كوتاه صحبت كنند. يكي از نشانه هاي سلامت نوزاد اين است كه اين توانايي‌ها را در بازه سني مناسب به دست آورده باشد. نوزاداني كه در رسيدن به هريك از اين توانايي‌ها با تأخير مواجه باشند احتمالاً مي‌بايست مورد بررسي‌هاي دقيق‌تري قرار بگيرند.

نشانه هاي سلامت روحي نوزاد

نشانه هاي سلامت نوزاد تنها محدود به سلامت جسمي نيست. سلامت روحي و توانايي‌هاي ذهني كودك نيز ازجمله مسائلي است كه بايد به آن توجه داشته باشيد و درصورتي‌كه احساس مي‌كنيد فرزندتان در اين زمينه‌ها دچار مشكل است از يك روانشناس كودك كمك بگيريد. توجه داشته باشيد كه يادگيري برخي از توانايي‌ها داراي زمان بحراني هستند و اگر اين بازه زماني بگذرد احتمالاً كودك قادر نخواهد بود كه اين عقب‌افتادگي را جبران كند. درنتيجه بهتر است به نشانه‌هاي سلامت روحي نوزاد توجه كافي داشته باشيد و در صورت بروز هرگونه مشكل براي رفع آن اقدام نماييد. 

ارتباط برقرار كردن با اطرافيان

كودك شما بايد بتواند با اطرافيان ارتباط برقرار كند. اين ارتباط در ابتدا با مراقب اصلي كودك كه غالباً مادر است صورت مي‌گيرد و سپس به ساير اطرافيان تعميم پيدا مي‌كند. آن‌ها به‌تدريج چهره‌هاي آشنا را بازشناسي مي‌كنند و با آن‌ها ارتباط دوستانه‌اي برقرار مي‌كنند. درصورتي‌كه فرزند شما نسبت به اطرافيان حساسيتي ندارد و يا از تماس فيزيكي و برقراري ارتباط معذب مي‌شود بهتر است دراين‌باره با يك متخصص مشورت نماييد.

توجه به محيط اطراف از نشانه هاي روحي سلامت نوزاد

يكي از نشانه هاي سلامت نوزاد اين است كه نسبت به محيط پيرامون خود توجه نشان دهد. نوزادان سالم معمولاً به صداها و يا هرگونه محرك ديگري در محيط به‌صورت مثبت يا منفي توجه نشان مي‌دهند. آن‌ها معمولاً مجذوب اشيا مي‌شوند و براي مدتي به آن‌ها خيره شده يا سعي مي‌كنند با به دست گرفتن يا به دهان بردن آن‌ها اين اشيا را شناسايي كنند. به‌طوركلي مي‌توان گفت تمايل به كشف محيط اطراف و توجه نشان دادن به پديده‌هاي موجود در اطراف نوزاد از نشانه‌هاي سلامت ذهني او هستند.

يادگيري تدريجي

مهارت‌ها و دانسته‌هاي فرزند شما به‌مرورزمان افزايش پيدا مي‌كند. براي مثال آن‌ها به‌تدريج ياد مي‌گيرند كه راه بروند، اشيا را در دست نگه دارند و از كلمات براي صحبت استفاده كنند. يكي از نشانه‌هاي اصلي سلامت روان در كودك شما اين است كه اين يادگيري‌ها در او رو به افزايش باشند. اگر احساس مي‌كنيد علي‌رغم تكرار و آموزش به فرزندتان او برخي از مسائل را ياد نمي‌گيرد بهتر است اين موضوع را موردبررسي بيشتري قرار بدهيد.

وجود بازتاب‌ها به‌عنوان يكي از نشانه هاي سلامت نوزاد

نوزادان در ماه‌هاي نخستين پس از تولد توانايي‌هاي ضعيفي براي مراقبت از خود و يا انجام كارها به‌صورت ارادي دارند. در اين ايام بيشتر رفتارهاي آن‌ها به‌صورت بازتاب و غيرارادي صورت مي‌گيرد. اگرچه اين بازتاب‌ها نشانه سلامت نوزاد و تضميني براي عملكرد مناسب او در محيط هستند اما بايد در زمان مشخصي نيز پايان پيدا كنند و درصورتي‌ كه بعد از اين زمان نيز در نوزاد باقي مانده باشند مي‌بايست براي بررسي‌هاي بيشتر در ارتباط با سلامت دستگاه عصبي كودك اقدام نماييد. ازجمله مهم‌ترين بازتاب‌هاي نوزاد مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

بازتاب‌مكيدن

بازتاب مكيدن كه از ابتداي تولد وجود دارد و مي‌بايست در 3 يا 4 ماهگي از بين برود به اين معناست كه با قرار دادن هر چيزي درون دهان نوزاد او شروع به مكيدن آن خواهد كرد. اين بازتاب در ماه‌هاي اوليه تولد به كودك كمك خواهد كرد كه بتواند از سينه مادر شير بخورد. با عبور كودك از سنين 3 يا 4 ماهگي رفتار مكيدن سينه مادر از حالت بازتاب خارج شده و به يك رفتار ارادي تبديل مي‌شود.

بازتاب پلك‌زدن از نشانه هاي سلامت نوزاد

بازتاب پلك‌زدن كه تا سنين بزرگسالي نيز باقي مي‌ماند، به اين معناست كه چنانچه نوري را به‌صورت مستقيم به سمت چشم كودك بگيريد، نوزاد چشمانش را مي‌بندد و پلك مي‌زند. همان‌طور كه گفته‌شد بازتاب پلك زدن برخلاف ساير بازتاب‌ها از بين نخواهد رفت و تا بزرگسالي نيز باقي خواهد ماند.

بازتاب مورو

بازتاب مورو كه از آن به‌عنوان بازتاب از جا پريدن نيز نام برده مي‌شود به اين معناست كه اگر در اطراف نوزاد صداي بلند و ناگهاني ايجاد شود نوزاد سرش را به عقب خم كرده و دست‌هايش را نيز از دو طرف باز مي‌كند. اين بازتاب مي‌بايست نهايتاً در سنين 6 ماهگي از بين برود.

بازتاب قدم برداشتن

اگر نوزاد را در حالت ايستاده و صاف نگه داريد به شكلي كه پاهايش به زمين يا هر سطح صاف ديگري تماس داشته باشد او حركاتي شبيه به قدم برداشتن را نشان خواهد داد. بازتاب قدم برداشتن در سنين 3 تا 4 ماهگي از بين مي‌رود و در سنيني كه كودك درحال يادگرفتن راه رفتن است مجدداً آشكار خواهد شد. اما اين بار از حالت بازتاب خارج‌شده و بيشتر جنبه ارادي پيدا مي‌كند.

بازتاب بابينسكي

بازتاب بابينسكي به اين معناست كه در صورت تحريك كف پاي نوزاد او انگشتان پايش را از يكديگر باز مي‌كند و شست پا را به سمت بالا مي‌كشد. اين بازتاب مي‌بايست در فاصله سنين 6 تا 9 ماهگي از بين برود. درصورتي‌كه كودكي تا سن دوسالگي اين بازتاب را نشان بدهد بهتر است براي بررسي بيشتر به يك متخصص مراجعه كنيد.

بازتاب چنگ زدن

واكنش چنگ‌زدن براي اكثريت افراد موضوع آشنايي است. اين بازتاب به اين صورت است كه با قراردادن هر شيئي در دست نوزاد، او انگشتانش را به دور آن جمع مي‌كند. و به عبارتي در تلاش‌است تا آن را در دست نگه دارد. اين بازتاب مي‌بايست در حدود 6 ماهگي از بين برود.

براي دريافت مشاوره در زمينه كودك مي توانيد از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي تماس حاصل نماييد.

سؤالات متداول